Donuk Omuzun Nedenleri ve Risk Faktörleri

Donuk omuzun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, omuz ekleminin uzun süre hareketsiz kalması, omuzda travma veya cerrahi müdahale sonrası gelişmesi sık rastlanan durumlardandır. Diyabet, tiroid hastalıkları, kardiyovasküler hastalıklar gibi sistemik hastalıklar da donuk omuz gelişimi için risk oluşturabilir. Özellikle uzun süreli immobilizasyon ve omuz hareketlerinin kısıtlandığı durumlar, kapsül dokusunun yapışmasına ve sertleşmesine zemin hazırlar. Bu nedenle omuzdaki hareketlerin korunması ve mümkün olduğunca erken dönemde fizik tedavi başlanması önemlidir.

Donuk Omuzun Belirtileri Nelerdir?

Donuk omuz, genellikle üç evrede ilerler. İlk evre olan ağrılı fazda, omuzda sürekli ve derin bir ağrı hissedilir; hareketler kısıtlanmaya başlar fakat ağrı daha ön plandadır. İkinci evrede, sertlik fazında omuz hareketleri ciddi şekilde kısıtlanır ve ağrı biraz azalır. Son evrede ise çözülme fazında hareket kısıtlılığı yavaş yavaş düzelir ancak tamamen normale dönmesi aylar sürebilir. Bu süreçte omuzun hareket açıklığı ciddi şekilde azalır ve kişide günlük yaşam aktivitelerinde zorluklar ortaya çıkar.

Donuk Omuzun Tanısı

Donuk omuz tanısı, hastanın hikayesi ve fizik muayene bulguları ile konur. Omuz hareket açıklığı değerlendirilir ve genellikle hem aktif hem pasif hareketlerde kısıtlanma görülür. Ağrının yeri ve şiddeti sorgulanır. Tanıyı desteklemek için röntgen çekilebilir; burada eklem aralığında daralma ve kemik yapısında değişiklikler olup olmadığına bakılır. Ultrason veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG), kapsül kalınlaşması ve diğer yumuşak doku değişikliklerini değerlendirmek için kullanılabilir. Donuk omuzda sinir kaynaklı problemler nadiren görüldüğünden, genellikle görüntüleme ve klinik bulgular yeterlidir.

Donuk Omuz Tedavi Yöntemleri

Donuk omuz tedavisinde amaç, ağrıyı azaltmak, hareket açıklığını artırmak ve omuz fonksiyonlarını geri kazandırmaktır. Tedavi, konservatif yöntemlerle başlar ve çoğunlukla başarılı sonuçlar verir. Fizik tedavi programları, omuz kapsülünü esnetmeye yönelik egzersizler ve manuel tekniklerle hareket kısıtlılığını azaltmayı hedefler. Egzersizler, hem aktif hem pasif olarak uygulanır ve kişiye özel düzenlenir. Ağrılı dönemlerde ilaç tedavisi ile ağrı kontrol altına alınabilir.

Bununla birlikte, omuz eklemi radyofrekans uygulamalarının güzel sonuçlar verdiği bir eklemdir. Görüntüleme altında yapılacak radyofrekans tedavisi ağrı ve kısıtlılığı çok hızlı giderebilir. Beraberinde eklem içine uygulanan kortikosteroid enjeksiyonları, inflamasyonu azaltarak ağrıyı hafifletmeye ve hareket açıklığını artırmaya yardımcı olabilir. Son yıllarda PRP (Platelet Rich Plasma) tedavisi gibi biyolojik yöntemler de donuk omuzda iyileşmeyi desteklemek amacıyla kullanılmaktadır. Ancak bu yöntemlerin etkinliği üzerine çalışmalar devam etmektedir.

Ameliyatsız Tedavi Alternatifleri

Ameliyatsız tedavi donuk omuzun temelini oluşturur. Düzenli fizik tedavi ve evde yapılan egzersizler, omuz kapsülünün esnekliğinin korunmasını sağlar ve iyileşme sürecini hızlandırır. Manuel terapi ile omuz kapsülünün yapışıklıkları çözülmeye çalışılır. Tetik nokta enjeksiyonları, kas spazmlarını azaltarak ağrının kontrolüne katkıda bulunabilir. Bu yöntemler, cerrahi müdahale gereksinimini çoğu zaman ortadan kaldırır.

Cerrahi Tedavi Gerektiren Durumlar

Konservatif tedaviye yanıt alınamayan, ağrının ve hareket kısıtlılığının devam ettiği ileri vakalarda cerrahi yöntemler gündeme gelir. Artroskopik kapsül gevşetme ameliyatı, donuk omuzda kapsülün kalınlaşan ve sertleşen kısımlarının kesilerek gevşetilmesini sağlar. Bu yöntem, minimal invaziv bir cerrahidir ve iyileşme sürecinin hızlanmasına katkı sunar. Cerrahi sonrası rehabilitasyonun dikkatli uygulanması, omuz hareketlerinin tekrar kazanılması açısından kritik öneme sahiptir.

Donuk Omuzda Rehabilitasyon Süreci

Donuk omuz tedavisinde rehabilitasyon, hastalığın seyrine göre evrelenir ve kişiye özel programlanır. Ağrılı evrede amaç ağrıyı azaltmak ve hareket açıklığını korumaktır. Sertlik evresinde, omuz hareket açıklığını artıracak ve kapsül esnekliğini destekleyecek egzersizlere ağırlık verilir. Çözülme evresinde ise güçlendirme ve fonksiyonel egzersizler ile omuzun günlük aktivitelerdeki performansı iyileştirilir. Rehabilitasyon süreci sabır ve disiplin gerektirir çünkü donuk omuz doğal seyrinde 1-3 yıl sürebilir.

Donuk Omuzdan Korunma Yolları

Donuk omuz riskini azaltmak için omuz hareketlerinin korunması önemlidir. Özellikle omuz yaralanmaları veya cerrahi sonrası erken dönemde hareketsizlikten kaçınılmalıdır. Düzenli egzersiz yapmak, omuz kaslarını güçlendirmek ve esnekliğini korumak donuk omuz gelişimini engelleyebilir. Sistemik hastalıklara sahip kişilerin bu hastalıklarını kontrol altında tutmaları da riskin azaltılmasına yardımcı olur. Omuzda ağrı veya hareket kısıtlılığı başladığında vakit kaybetmeden uygun değerlendirme ve tedaviye başlamak uzun vadeli fonksiyon kayıplarını önler.